२०७४ माघ २९ गते, सोमबार

काठमाडौं, २९ माघ । मुलुकको प्रमुख सुरक्षा अंगकोरुपमा रहेको नेपाली सेनाले शिवरात्रिका अवसरमा मंगलबार मुलुकभर सेना दिवस मनाउँदैछ । सेनाका परमाधिपति राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी शिवरात्रि तथा सेना दिवसकै अवसरमा मंगलबार अपराह्न सैनिकमञ्च टुँडिखेलमा आयोजना हुने बढाइँ तथा सैनिक कला प्रदर्शनीमा प्रमुख अतिथिकारुपमा सहभागी हुनेछिन् । नेपाली सेनाले दुई दशकअघिदेखि महाशिवरात्रिको दिनलाई सेना दिवसकारूपमा मनाउँदै आएको छ । सैनिकमञ्चमा सैनिक सामग्रीको प्रदर्शनीदेखि परेड (शस्त्राभ्यास), प्यारा जम्प, कवाज तथा तोप बढाइँसम्मका विविध कार्यक्रम हुनेछन् ।
नेपाली सेनाको ब्यान्डले भारतीय र बेलायती सेनाको गोर्खा ब्यान्डसँग मिलेर संयुक्तरुपमा गीति नाट्य प्रस्तुत् गर्नुका साथै उक्त कार्यक्रम समापनको अवसरमा आतिशवाजीसमेत गरिनेछ । उक्त समारोह अपराह्न ५ बजे सुरु भइ करिब साँझ ७ बजेसम्म चल्नेछ । नेपाल एकीकरणको २५० वर्षगाँठका सन्दर्भमा हुन लागेको यस वर्षको सेना दिवस समारोहमा विशेष अतिथिकारुपमा भारतीय सेनाध्यक्ष विपीन रावतलाई आमन्त्रण गरिएको नेपाली सेनाका प्रवक्ता गोकुल भण्डारीले जानकारी दिए । सेनाध्यक्ष रावत नेपाली सेनाको मानार्थ महारथी हुन् । सैनिक मुख्यालय जंगीअड्डा मातहतका पृतना, बाहिनी, गण, गुल्ममासमेत सेना दिवसका अवसरमा विभिन्न कार्यक्रम आयोजना हुनेछन् । सेना दिवसकै उपलक्ष्यमा जंगीअड्डामा बुधबार साँझ सांस्कृतिक कार्यक्रमसहित विशेष समारोह आयोजना हुने सैनिक जनसम्पर्क निर्देशनालयले जनाएको छ ।
द्रुतमार्गदेखि विश्वशान्तिको जिम्मेवारी
नेपालको स्वतन्त्रता, भौगोलिक अखन्डता तथा सार्वभौमसत्ताको रक्षाका लागि इतिहासका विभिन्न कालखन्डमा नेपाली सेनाले उदाहरणीय र कीर्तिमान राख्दै आएको छ । नेपाली सेनाकै वीरताका कारण दक्षिण एसियामा नेपालमात्र उपनिवेश हुनबाट जोगिएको इतिहास छ । वर्तमान सेनाको सांगठनिक स्वरुपको सुरुआत १८१९ सालदेखि भएको हो । संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापनामा नेपाली सेनाको सहभागिता सन् १९५८ देखि सुरु भएकामा हालसम्म ४२ मिसन रही करिब एक लाख १९ हजार २०७ भन्दा बढी सैनिकबाट योगदान भइसकेको छ । विश्वका कतिपय द्वन्द्वग्रस्त मुलुकमा शान्ति स्थापनार्थ खटिँदा ६३ सैनिकको बलिदान भइसकेको छ भने सोही संख्यामा घाइते छन् । नेपाली सेनाले अहिले राष्ट्रिय सुरक्षाको अतिरिक्त काठमाडौं–निजगढ द्रुतमार्ग निर्माणदेखि विश्वशान्ति स्थापनासम्मका जिम्मेवारी पाएको छ । सबैभन्दा बढी चर्चामा रहेको राष्ट्रिय गौरवको महत्वाकांक्षी आयोजना द्रुतमार्ग निर्माण नेपाली सेनाको व्यवस्थापनमा अहिले अघि बढिसकेको छ । सेनाले द्रुतमार्गको जिम्मेवारीलाई निकै ठूलो अवसर र चुनौतीकारुपमा लिँदै निर्धारित् समयमै पूरा गरेर विकास निर्माणमा पनि कीर्तिमान कायम गर्ने अठोट गरेको छ ।
अन्य मुलुकका लागि पाठशाला
संयुक्त राष्ट्रसंघमार्फत् विश्वका विभिन्न मुलुकमा स्थापना भएका १३ ओटा शान्ति मिसन शिविरमा चार हजार ८३४ को संख्यामा नेपाली सैनिक अहिले तैनाथ छन् । हाल नेपाली सेना कंगो, लाइबेरिया, दक्षिण सुडान, सुडान, मरोक्को, इजरायल, लेबनान, माली, सिरिया, सेन्टर अफ्रिकन गणतन्त्र, इराक र लिबियामा शान्ति सेनाकारुपमा परिचालित छ । शान्ति स्थापनाका लागि सेना खटाउने मुलुकको कोटीमा नेपाल छैटौं स्थानमा छ । सेना र हातहतियार उत्पादन र प्रयोगको दृष्टिले विश्वका अत्यन्त शक्तिशाली र अन्य मुलुकका सेनाका लागिसमेत अहिले नेपाली सेनाको संगठन, पेसागत क्षमता र दक्षता पाठशाला बन्दै गएको छ । विश्वका कुनैपनि महादेशका द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रका पीडित जनताबीच पछिल्लो समय शान्ति सेनाकारुपमा पहिलो रोजाइमा नेपाली सेना नै पर्ने गरेको छ । नेपाली सेनाको हालको जनशक्ति झन्डै ९५ हजारको हाराहारीमा छ । पछिल्ला समयमा नेपाली सेनाले मुलुकभित्र विपद् व्यवस्थापन, प्रकृति संरक्षण र सडक विस्तारलगायतका पूर्वाधार निर्माणमा भरपर्दाे छवि स्थापित गर्न सफल भएको छ ।
प्रधानसेनापति राजेन्द्र क्षेत्री भन्छन्–‘नेपाली सेना राष्ट्रको पहरेदार र राष्ट्रिय एकताको प्रतिविम्बकारुपमा आफ्नो कर्तव्यपथमा अडिग रही सदैव नेपाल र नेपालीको सेवामा समर्पित रहनेछ ।’ ‘देशको स्वतन्त्रता, सार्वभौमसत्ता, भौगोलिक अखन्डता तथा राष्ट्रिय एकताको रक्षाका लागि पूर्वजले देखाएको वीरताका गाथा नेपालको इतिहासका पानामा स्वर्णिम अक्षरले लेखिएको छ’–उनी भन्छन् ।
राजनीतिक हस्तक्षेत्रबाट मुक्त संगठनकारुपमा रहेको नेपाली सेना सबै जातजातिको साझा फूलबारीकारुपमा रहेको छ । पोदारदेखि क्षत्रीसम्म २०६ थर र जातजाति रहेको यो संगठनमा विविधताभित्र एकता देखिन्छ । पछिल्लो समय नेपाली सेनामा महिला जनशक्तिको सहभागितामा पनि उल्लेख्यरुपमा वृद्धि हुँदै गएको छ । राष्ट्रिय सुरक्षासँगै नागरिकसँगको सम्बन्धलाई बलियो बनाउने तथा मानवाधिकारको विश्वव्यापी मान्यतालाई आत्मसात् गर्ने कार्यलाई नेपाली सेनाले प्राथमिकतामा राखेर काम गर्दै आएको छ ।- नारायणप्रसाद न्यौपाने (रासस)