२०७९ मंसिर २४ गते, शनिबार

काठमाडौं । १८औँ शताब्दीदेखि अहिलेसम्म केबल २०० बर्षमा संसारबाट ८०० प्रजातिका बोटबिरुवाहरू नष्ट भइसकेका छन् । हजारौं प्रजातिहरू यस्तो अवस्थामा आएका छन् कि उनीहरूले वातावरणमा योगदान दिइरहेका छैनन्। केही यति दुर्लभ भएका छन् कि तिनीहरू पुनः उत्पादन गर्न असमर्थ छन्। इङ्गल्याण्डको रोयल बोटानिक गार्डेनका वैज्ञानिकहरूले बिरुवाको प्रजाति लोप हुने सही रेकर्डको अभाव पनि एउटा समस्या भएको विश्वास गर्छन्।
यदि हामीले विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्ने हो भने, लोप हुन गइरहेका बिरुवाहरूको संख्या अझ ठूलो छ। मानिसको प्रजातिपनि यसरी नै लोप हुने छ हैन भन्ने भय यसले देखाएको छ । यसैले वैज्ञानिकहरुले गम्भीर भएर अध्ययन गरिरहेका छन् ।
अधिकांश बोटबिरुवा लोप हुने प्रक्रिया रहेको देख्दा विनाश चाँडै छ की भन्ने संकेत गरेको अनुसन्धानकर्ता इमिर निक लुगाढाले बताए । कसैले चिन्दैन । बोटबिरुवाहरूको लोप हुनु धेरै चिन्ताजनक छ, किनकि हामीलाई थाहा छैन कि कुन प्रजातिले पारिस्थितिकी प्रणालीलाई असर गरिरहेको छ। कुन बिरुवाको प्रजाति भविष्यको लागि फाइदाजनक छ भन्ने पनि हामीलाई थाहा छैन। संसारभरको वन कटान धेरै दुखद छ। यो एकदमै नराम्रो अवस्था हो । यसले पारिस्थितीक अवस्था बदल्यो भने मानिस त के धेरै जीवहरुको पृथ्वीबाट लोप हुने अवस्था आउँछ ।
हरेक बिरुवाको आफ्नै महत्व हुन्छ । हामीलाई थाहा छैन उसको प्रजातिले इकोसिस्टममा के योगदान गरिरहेको छ। जङ्गल काटेर गाईवस्तु बढ्दै गएको छ । पाम आयल बगानहरू स्थापना भइरहेका छन्। सहरहरू निर्माण भइरहेका छन्। जसका कारण विश्वका बाँकी रहेका ४० प्रतिशत प्रजाति पनि खतरामा परेका छन् । यो कुरा दुई वर्षअघि वर्ल्ड्स प्लान्ट एन्ड फङ्गि रिपोर्टमा भनिएको थियो।