२०७५ आश्विन २२ गते, सोमबार

काठमाडौं, २२ असोज । गत महिना चीन भ्रमणमा रहँदा एकाएक बेपत्ता भएका भनिएका इन्टरपोलका अध्यक्ष मेङ होङवेईले राजीनामा दिएको चिनीया अधिकारीहरुले सोमबार घोषणा गरेका छन् । चिनिया कानुनको उल्लङ्घनको कथित आरोपमा मेङमाथि अनुसन्धान भइरहेको बताइएको छ । उनलार्इ साेही अनुसन्धानका लागि नियन्त्रणमा लिइएकाे समेत बताइएकाे छ ।
विगतमा सार्वजनिक सुरक्षा उपमन्त्रीको समेत कार्यभार सम्हालेका मेङ होङवेईका सम्बन्धमा सूचना दिन बेइजिङले कन्जुस्याइँ गरिरहेको छ । फ्रान्सेली अधिकारीहरुले गत शुक्रबार मात्र मेङ चीनमा “बेपत्ता” भएको समाचार सार्वजनिक गरेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय संगठित अपराधीहरुको खोजतलास, विश्लेषण र विश्वका देशहरुका सुरक्षा अधिकारीसँग समन्वय गर्ने इन्टरपोलको प्रधान कार्यालय फ्रान्समा रहेको छ । मेङ त्यही इन्टरपोलका अध्यक्ष हुन् ।
विश्लेषकहरुले अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाका महत्वपूर्ण पदहरुमा नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गर्ने व्यक्तिमाथि चीनको पछिल्लो कदमले व्यापक नैराश्यता छाउने र विश्वसनीयतामा कमी आउने बताएका छन् ।
मेङकी पत्नी ग्रेस होङवेईले फ्रान्सको लियोनस्थित इन्टरपोलको मुख्यालयमा पत्रकारहरुसँग कुरा गर्दै पछिल्लो पटक मेङले पठाएको सन्देशबाट आफू अत्यन्त चिन्तित भएको बताइन् । उनले अाफ्ना श्रीमानकाे ज्यानलार्इ सुरक्षा खतरा रहेकाे अाभास पाएकाे बताएकी थिइन् ।
आफ्ना श्रीमान्‌को अवस्था पत्ता लगाउनका लागि सघाइदिन उनले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई आइतबार एउटा भावुक अपील समेत गरेकी थिइन् । श्रीमान् बेपत्ता भएको दिन नै उनले सामाजिक सञ्जालमा ‘मेरो फोनको प्रतीक्षा गर्नू’ भन्दै चक्कुको चिह्नसहितको सन्देश पठाएको समेत उहाँले खुलाइन् । चीनको सार्वजनिक सेवामा कार्यरत व्यक्तिमाथि लाग्ने भ्रष्टाचारका मुद्दाको छानबिन गर्ने राष्ट्रिय सुपरीवेक्षण आयोगले अन्तर्राष्ट्रिय दबाबपश्चात एक वक्तव्य जारी गर्दै भनेको छ : “मेङमाथि कानुन उल्लङ्घनको आरोपमा अनुसन्धान भइरहेको छ ।” विमानबाट चीनमा ओर्लिनासाथ मेङ होङ्वेईलाई पक्राउ गरिएको हुनसक्ने यसअघि अाँकलन गरिएकाे थियाे । चिनियाँ अधिकारीहरूले त्यसैलाई पुष्टि गरेका हुन् । भ्रष्टाचारविरोधी निकायले मेङलाई नियन्त्रणमा लिएको खबरले राष्ट्रपति सी जिनपिङको भ्रष्टाचारविरोधी बृहत् अभियान अन्तर्गत उनलाई समातिएको ठहर भएकाे अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले गरेका छन् । तर मेङविरुद्ध के कस्ता अभियोग लगाइँदैछ र उनको भविष्य के हुनेछ भन्ने कुरा अन्याैलमै रहेकाे बताइएकाे छ । इन्टरपोलले मेङले “तत्काल लागू हुनेगरी” दिएको राजीनामा प्राप्त भएको जनाएको छ ।
चीनमा किन हुन्छन् उच्च व्यक्ति बेपत्ता ?
चीनमा उच्च पदस्थ व्यक्ति बेपत्ता भएको यो पछिल्लो घटना हो । चीनमा उच्च सरकारी अधिकारीहरु, अर्बपति व्यापारीहरु र लोकप्रिय व्यक्तिहरु पनि हप्तौं वा महिनौं बेपत्ता बनाइन्छन् । उनीहरु पुनः देखा पर्दा प्रायः अदालतमा उपस्थित गराइएको हुन्छ । इन्टरपोलमा पहिलो चिनीया अध्यक्ष रहेका मेङ होङवेई सेप्टेम्बर २५ मा चीन जानुअघि फ्रान्सको लियोनमा सार्वजनिक कार्यक्रममा देखा परेका थिए । इन्टरपोलका दैनिक कार्यसञ्चालनको रेखदेख गर्ने महासचिव जुर्गेन स्टोकले चीनसँग मेङको अवस्थाका बारेमा जानकारी गराउन इन्टरपोलले औपचारिक आग्रह गरेको बताएका थिए । मानव अधिकार समूहहरुको चौतर्फी विरोधबीच मेङ इन्टरपोलको अध्यक्षमा सन् २०१६ मा नियुक्त भएका हुन् । विश्व मामिलामा चीनको प्रभाव बढाउने क्रममा चीनका राष्ट्रपतिको यो एउटा महत्वपूर्ण विजयका रुपमा हेरिएको थियो । तर मेङको बेपत्ता प्रकरणले चीनलाई नै ठूलै क्षति हुन सक्ने देखिएकाे छ ।
अब के गर्छ इन्टरपाेल ?
दुबईमा आगामी नोभेम्बर १८ देखि २१ मा हुने इन्टरपोलको महासभाले अध्यक्षको बाँकी दुई वर्षे पदावधिका लागि नयाँ अध्यक्ष निर्वाचित गर्नेछ ।
राष्ट्रपति सी जिनपिङले मेङलाई सन् २००४ मा आफ्ना पार्टीभित्रका विपक्षीलाई पाखा लगाउँदै उपसुरक्षा मन्त्री बनाएका थिए । मेङलाई अरु पनि संवेदनशील कार्यहरुको जिम्मेवारी दिइएको थियो । राष्ट्रपतिका विश्वासपात्र मेङले प्रतिआतङ्कवादी विभागको पनि जिम्मेवारी पाएका थिए । मेङलाई इन्टरपोलको अध्यक्ष बनाउन सकिए चीनबाट पलायन भएर विदेशमा आश्रय लिइबसेका व्यक्तिहरु चीन लैजाने मद्दत पुग्ने भित्री मनसाय चीनको रहेको भन्दै आलोचना समेत भएको थियो । तर इन्टरपोलले त्यस्तो आरोपलाई अस्वीकार गर्दै आएको छ । अध्यक्षले संस्थाको दैनिक कारबाहीमा कुनै प्रभाव नपार्ने इन्टरपोलले स्पष्ट गरेको छ । चीनकाे साे स्वार्थ पूरा नभएपछि अध्यक्षलार्इ नियन्त्रणमा लिइएकाे हुन सक्ने अाँकलन समेत गरिएकाे छ ।
अपरेसन फक्स हन्ट
चीनले विदेशमा लुकेर बसेका भ्रष्ट अधिकारीहरुलाई पक्राउ गर्न अपरेसन फक्स हन्ट समेत सञ्चालन गरिआएको छ । ती व्यक्तिलाई पक्राउ गर्न चिनीया अधिकारीहरुले गोप्य रुपमा कार्य गरिरहेको बताइन्छ । चीनले हाल ४४ जना त्यस्तै व्यक्तिलाई पक्राउ गर्न “रेड नोटिस” जारी गरेको छ । उनीहरुमाथि हत्या, लागूऔषधको तस्करी लगायतका आरोप लागेका छन् । मेङको कार्यकालमा इन्टरपोलले विदेशमा लुकेर बसेका चिनीया अर्बपति गुओ वेनगुईमाथि रेड नोटिस जारी गरेको छ । गुओले चीनका उच्चपदस्थ व्यक्तिले गरेका भ्रष्टाचारको पोल खोल्ने चेतावनी दिँदै आएका छन् । -एजेन्सी